وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَیْهِ السَّلامُ
از خطبه هاى آن حضرت است
در بیان قدرت خداوند و فضل قرآن و سفارش به تقوا
الْحَمْدُ لِلّهِ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَیْرِ رُؤْیَة،
حمد خداى را که بدون دیده شدن شناخته شده،
وَ الْخالِقِ مِنْ غَیْرِ مَنْصَبَة.
خدایى که آفریننده است به غیر رنج و زحمت.
خَلَقَ الْخَلائِقَ بِقُدْرَتِهِ،
به قدرتش موجودات را آفرید،
وَ اسْتَعْبَدَ الاَْرْبابَ بِعِزَّتِهِ،
و با عزّتش گردنفرازان را به بند بندگى کشید،
وَ سادَ الْعُظَماءَ بِجُودِهِ.
و با جودش بر بزرگان مهترى جست.
وَ هُوَ الَّذى اَسْکَنَ الدُّنْیا خَلْقَهُ،
اوست خدایى که مخلوقاتش را در دنیا جاى داد،
وَ بَعَثَ اِلَى الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ رُسُلَهُ،
و رسولانش را به سوى جن و انس فرستاد،
لِیَکْشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطائِها،
تا پرده از رخسار دنیا از برابر دیدگانشان بردارند،
وَ لِیُحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرّائِها،
و آنان را از زیانهاى دنیاى منهاى تقوا بترسانند،
وَ لِیَضْرِبُوا لَهُمْ اَمْثالَها،
و براى بیدار کردنشان درباره آن مثلها بزنند،
وَ لِیُبَصِّرُوهُمْ عُیُوبَها،
و بر عیوب دنیا بینایشان گردانند،
وَ لِیَهْجُمُوا عَلَیْهِمْ
و آنچه مایه عبرت است
بِمُعْتَبَر مِنْ تَصَرُّفِ مَصاحِّها وَ اَسْقامِها، وَ حَلالِها وَ حَرامِها،
از انقلاب حالات دنیا چون تندرستى ها و بیماریها، و حلال و حرام براى مردم غافل بازگو کنند،
وَ ما اَعَدَّ اللّهُ سُبْحانَهُ لِلْمُطیعینَ مِنْهُمْ وَ الْعُصاةِ، مِن جَنَّة وَ نار، وَ کَرامَة وَ هَوان.
و آنچه را خداوند براى اهل طاعت و معصیت از بهشت و جهنّم و کرامت و ذلت آماده نموده بیان نمایند.
اَحْمَدُهُ اِلى نَفْسِهِ کَمَا اسْتَحْمَدَ اِلى خَلْقِهِ.
او را به درگاهش سپاس و ستایش مى گویم چنانکه از بندگانش سپاس و ستایش خواسته.
وَ جَعَلَ لِکُلِّ شَىْء قَدْراً، وَ لِکُلِّ قَدْر اَجَلاً، وَ لِکُلِّ اَجَل کِتاباً.
براى هر چیزى اندازه اى قرار داده، و براى هر اندازه مدّتى معین نموده، و براى هر مدّتى کتابى نگاشته است.
. مِنْها فى ذِکْرِ الْقُرآن
از این خطبه است درباره قرآن
فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زاجِرٌ، وَ صامِتٌ ناطِقٌ، حُجَّةُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ.
قرآن امرکننده و نهى کننده است، خاموش و گویاست، حجت خدا بر مردم است،
اَخَذَ عَلَیْهِ میثاقَهُمْ، وَ ارْتَهَنَ عَلَیْهِ اَنْفُسَهُمْ،
بر آن از خلق خود پیمان گرفت، و آنان را در گرو قرآن قرار داد،
اَتَمَّ نُورَهُ، وَ اَکْمَلَ بِهِ دینَهُ،
نورش را تمام و دینش را به آن کامل کرد،
وَ قَبَضَ نَبِیَّهُ صَلّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
پیامبرش صلّى اللّه علیه وآله را قبض روح کرد
وَ قَدْ فَرَغَ اِلَى الْخَلْقِ مِنْ اَحْکامِ الْهُدى بِهِ.
در حالى که از رساندن پیام هدایت به مردم به وسیله قرآن فارغ شده بود.
فَعَظِّمُوا مِنْهُ سُبْحانَهُ ما عَظَّمَ مِنْ نَفْسِهِ،
پس خدارا بزرگ شمارید آنچنان که اوخود رابزرگ شمرده،
فَاِنَّهُ لَمْ یُخْفِ عَنْکُمْ شَیْئاً مِنْ دینِهِ،
زیرا خداوند چیزى از دینش را از شما پنهان نکرد،
وَ لَمْ یَتْرُکْ شَیْئاً رَضِیَهُ اَوْ کَرِهَهُ
و امرى را که مورد رضایت یا کراهتش باشد وانگذاشت
اِلاّ وَ جَعَلَ لَهُ عَلَماً بادِیاً، وَ آیَةً مُحْکَمَةً،
جز اینکه براى آن علامتى ظاهر و نشانه اى محکم قرار داد،
تَزْجُرُ عَنْهُ اَوْ تَدْعُو اِلَیْهِ.
که یا از منکر نهى مى کند و یا به معروف دعوت مى نماید.
فَرِضاهُ فیما بَقِىَ واحِدٌ، وَ سَخَطُهُ فیما بَقِىَ واحِدٌ.
پس خشنودى و خشمش در گذشته و حال یکسان است.
وَ اعْلَمُوا اَنَّهُ لَنْ یَرْضى عَنْکُمْ بِشَىْء سَخِطَهُ عَلى مَنْ کانَ قَبْلَکُمْ،
و بدانید خداوند هرگز از شما خشنود نمى شود به چیزى که به خاطر آن بر گذشتگان خشم گرفته،
وَ لَنْ یَسْخَطَ عَلَیْکُمْ بِشَىْء رَضِیَهُ مِمَّنْ کانَ قَبْلَکُمْ،
و هرگز بر شما خشم نمى گیرد به خاطر چیزى که به آن از پیشینیان خشنود شده،
وَ اِنَّما تَسیرُونَ فى اَثَر بَیِّن، وَ تَتَکَلَّمُونَ بِرَجْعِ قَوْل قَدْ قالَهُ الرِّجالُ مِنْ قَبْلِکُمْ.
شما در راهى روشن حرکت مى کنید، و آنچه گذشتگان گفته اند در سخن تکرار مى کنید.
قَدْ کَفاکُمْ مَؤُونَةَ دُنْیاکُمْ، وَ حَثَّکُمْ عَلَى الشُّکْرِ، وَ افْتَرَضَ مِنْ اَلْسِنَتِکُمُ الذِّکْرَ،
خداوند مؤونه دنیاى شما را کفایت کرده، و بر شکر ترغیب نموده، و ذکرش را بر زبانتان واجب کرده،
وَ اَوْصاکُمْ بِالتَّقْوى، وَ جَعَلَها مُنْتَهى رِضاهُ وَ حاجَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ.
و شما را به تقوا سفارش نمـوده، و آن را منتهاى خشنودى خـود و خواسته اش از بندگان قـرار داده.
فَاتَّقُوا اللّهَ الَّذى
پس تقواى الهى را پیشه سازید،
اَنْتُمْ بِعَیْنِهِ، وَ نَواصیکُمْ بِیَدِهِ، وَ تَقَلُّبُکُمْ فى قَبْضَتِهِ،
خدایى که در برابر نظارت او هستید، و مهار زندگى شما در دست قدرت او و تغییرتان از حالى به حالى در کف قوت اوست،
اِنْ اَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ، وَ اِنْ اَعْلَنْتُمْ کَتَبَهُ،
اگر پنهان کنید مى داند، و اگر آشکار نمایید ثبت مى کند،
قَدْ وَکَّلَ بِکُمْ حَفَظَةً کِراماً لایُسْقِطُونَ حَقّاً، وَ لایُثْبِتُونَ باطِلاً.
نگهبانان با کرامتى را بر شما موکّل کرده که حقّى را از قلم نمى اندازند، و چیزى را بیهوده ثبت نمى کنند.
وَ اعْلَمُوا اَنَّهُ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً مِنَ الْفِتَنِ،
بدانید آن که تقواى الهى را رعایت کند خداوند راه خروج از فتنه ها را برایش باز کند،
وَ نُوراً مِنَ الظُّلَمِ، وَ یُخَلِّدْهُ فیمَا اشْتَهَتْ نَفْسُهُ،
و به او نورى بنمایاند که از تاریکى برهد، و او را در آنچه که میل و آرزوى اوست جاویدان کند،
وَ یُنْزِلْهُ مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ عِنْدَهُ، فى دار اصْطَنَعَها لِنَفْسِهِ،
وى را نزد خود در خانه کرامت وارد سازد، خانه اى که براى خود انتخاب نموده
ظِلُّها عَرْشُهُ، وَ نُورُها بَهْجَتُهُ، وَ زُوّارُها مَلائِکَتُهُ، وَ رُفَقاؤُها رُسُلُهُ.
که سایه اش عرش، روشناییش شادمانى او،زیارت کنندگانش فرشتگان، و دوستانش انبیاء او هستند.
فَبادِرُوا الْمَعادَ، وَ سابِقُوا الاْجالَ،
پس بر معاد پیشدستى کنید، و بر مرگپیشى جویید،
فَاِنَّ النّاسَ یُوشِکُ اَنْ یَنْقَطِعَ بِهِمُ الاَْمَلُ، وَ یَرْهَقَهُمُ الاَْجَلُ، وَ یُسَدَّ عَنْهُمْ بابُ التَّوْبَةِ.
زیرا نزدیک است آرزوى مردم قطع شود، و اجل گریبانشان را بگیرد و باب توبه بر آنان بسته شود.
فَقَدْ اَصْبَحْتُمْ فى مِثْلِ ما سَاَلَ اِلَیْهِ الرَّجْعَةَ مَنْ کانَ قَبْلَکُمْ،
شما اکنون در شرایطى هستید که کسانى پیش از شما از دنیا رفتند بازگشت به آن را خواستارشدند،
وَ اَنْتُمْ بَنُوسَبیل عَلى سَفَر مِنْ دار لَیْسَتْ بِدارِکُمْ،
باآنکه شما دردنیا همچون رهگذرید ازخانه اى که ملک شما نیست آماده سفرید
وَ قَدْ اُوذِنْتُمْ مِنْها بِالاِْرْتِحالِ، وَ اُمِرْتُمْ فیها بِالزّادِ .
که کوچ کردن از آن را به شما اعلام نموده، و توشه گرفتن از آن را امر کرده اند.
وَ اعْلَمُوا اَنَّهُ لَیْسَ لِهذَا الْجِلْدِ الرَّقیقِ صَبْرٌ عَلَى النّارِ،
بدانید که این پوست نازک را طاقت بر آتش نیست،
فَارْحَمُوا نُفُوسَکُمْ، فَاِنَّکُمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوها فى مَصائِبِ الدُّنْیا.
پس به خود رحم کنید، که شما خود را در دنیا به مصائب و رنجها امتحان کرده اید.
اَفَرَاَیْتُمْ جَزَعَ اَحَدِکُمْ مِنَ الشَّوْکَةِ تُصیبُهُ، وَ الْعَثْرَةِ تُدْمیهِ، وَ الرَّمْضاءِ تُحْرِقُهُ؟
آیا مشاهده کرده اید که یکى از شما به خاطر خارى که به بدنش فرو مى رود و از لغزیدنى که دچار خونریزى مى گردد،و از ریگ داغى که او را مى سوزاند چگونه ناله سر داده و اظهار درد مى کند؟
فَکَیْفَ اِذا کانَ بَیْنَ طابَقَیْنِ مِنْ نار، ضَجیعَ حَجَر، وَ قَرینَ شَیْطان؟!
پس چه طاقت و حالى خواهد داشت وقتى بین دو طبقه از آتش قرار گیرد، در حالى که همخوابه سنگ سوزان و همنشین شیطان گردد؟!
اَعَلِمْتُمْ اَنَّ مالِکاً اِذا غَضِبَ عَلَى النّارِ حَطَمَ بَعْضُها بَعْضاً لِغَضَبِهِ،
آیا مى دانید وقتى مالک دوزخ بر آتش خشم گیرد آتشها به روى هم غلتیده و یکدیگر را به سختى مى کوبند،
وَ اِذا زَجَرَها تَوَثَّبَتْ بَیْنَ اَبْوابِها جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ؟!
و هرگاه به آتش بانگ زند آتش دوزخ بى تابانه از نهیب او در میان درهاى جهنم برجهد؟!
اَیُّهَا الْیَفَنُ الْکَبیرُ الَّذى قَدْ لَهَزَهُ الْقَتیرُ، کَیْفَ اَنْتَ اِذَا الْتَحَمَتْ اَطْواقُ النّارِ بِعِظامِ الاَْعْناقِ،
اى پیر سالخورده که پیرى با تو درآمیخته، چگونه خواهى بود وقتى گردنبندهاى آتشین به استخوانهاى گردن بپیوندد،
وَ نَشِبَتِ الْجَوامِعُ حَتّى اَکَلَتْ لُحُومَ السَّواعِدِ؟!
و غُلها به دستها وصل شود تا گوشتهاىساعد را بخورد؟!
فَاللّهَ اللّهَ مَعْشَرَ الْعِبادِ!
اى مردم، خدا را! خدا را!
وَ اَنْتُمْ سالِمُونَ فِى الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ، و فِى الْفُسْحَةِ قَبْلَ الضّیقِ،
اکنون که در تندرستى پیش از بیمارى، و فراخى قبل از تنگدستى هستید،
فَاسْعَوْا فى فِکاکِ رِقابِکُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُغْلَقَ رَهائِنُها،
پس در آزادى خود تا گرفتار نشدید بکوشید،
اَسْهِرُوا عُیُونَکُمْ، وَ اَضْمِرُوا بُطُونَکُمْ، وَ اسْتَعْمِلُوا اَقْدامَکُمْ، وَ اَنْفِقُوا اَمْوالَکُمْ،
دیده ها را در شب بیدار دارید، شکمها را با روزه لاغر کنید،قدمها را به کار گیرید، اموالتان را انفاق نمایید،
وَ خُذُوا مِنْ اَجْسادِکُمْ فَجُودُوا بِها عَلى اَنْفُسِکُمْ، وَ لاتَبْخَلُوا بِها عَنْها،
بدنها رافداى جانها کنید و در این راه بخل نورزید،
فَقَدْ قالَ اللّهُ سُبْحانَهُ: «اِنْ تَنْصُرُوا اللّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ اَقْدامَکُمْ»
که خداوند سبحان فرموده: «اگر خدا را یارى کنید خدا هم شما را یارى مى کند و قدمهاى شما را استوار مى دارد»
وَ قالَ تَعالى: «مَنْ ذَا الَّذى یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ اَجْرٌ کَریمٌ».
و نیز فرموده:«کیست که به خداوند وام نیکو دهد که خدا آن را برایش به چند برابر بازگرداند ؟ و به خاطر این وام براى او اجر کریم است».
فَلَمْ یَسْتَنْصِرْکُمْ مِنْ ذُلٍّ، وَ لَمْ یَسْتَقْرِضْکُمْ مِنْ قُلٍّ،
خداوند از روى ذلّت از شما یارى نخواسته، و به خاطر کمى مال قرض نطلبیده،
اِسْتَنْصَرَکُمْ وَ لَهُ جُنُودُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ،
از شما یارى خواسته در حالى که جنود آسمانها و زمین از اوست و او غالب و حکیم است،
وَ اسْتَقْرَضَکُمْ وَ لَهُ خَزائِنُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ هُوَ الْغَنِىُّ الْحَمیدُ،
از شما وام طلبیده در صورتى که مالک خزائن آسمانها و زمین بوده و بى نیاز و ستوده است،
وَ اِنَّما اَرادَ اَنْ یَبْلُوَکُمْ اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً.
همه اینها به خاطر آزمایش شماست که کدامتان داراى بهترین عمل هستید.
فَبادِرُوا بِاَعْمالِکُمْ تَکُونُوا مَعَ جیرانِ اللّهِ فى دارِهِ،
پس به سوى اعمال پسندیده بشتابید تا در بهشت با همجواران خدا باشید،
رافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ، وَ اَزارَهُمْ مَلائِکَتَهُ،
آنان که انبیا را با آنان رفاقت داد، و فرشتگان را به دیدارشان فرستاد،
وَ اَکْرَمَ اَسْماعَهُمْ اَنْ تَسْمَعَ حَسیسَ نار اَبَداً، وَ صانَ اَجْسادَهُمْ اَنْ تَلْقى لُغُوباً وَ نَصَباً،
وچنان اکرامشان نمود که گوششان هرگز صداى آهسته آتش جهنم را نشنـود، و اندامشان را از برخوردبا سختى و رنج مصون داشت،
«ذلِکَ فَضْلُ اللّهِ یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیمِ».
«این است عطاى خداوند که به هرکس بخواهد عنایت مى کند و خداوندصاحب بخشش عظیم است»
اَقُولُ ما تَسْمَعُونَ، وَ اللّهُ الْمُسْتَعانُ عَلى نَفْسى وَ اَنْفُسِکُمْ، وَ هُوَ حَسْبُنا وَ نِعْمَ الْوَکیلُ.
. آنچه را مى شنوید مى گویم، و از خدا براىخود و شما یـارى مى خواهم، و او ما را بس اسـت و وکیل خوبى است.
ترجمان این خطبه برگرفته از ترجمان حجت الاسلام والمسلمین انصاریان میباشد.
