۴ . جاودانگى
یکى از برجسته ترین نکاتى که در احادیث پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام در تبیین جایگاه قرآن در اسلام مورد تأکید قرار گرفته ، تداوم حیات و جاودانگى این کتاب آسمانى است .
در حدیثى از امام باقر علیه السلام آمده است :
إنَّ القُرآنَ حَىٌّ لا یَموتُ ، وَ الآیَةَ حَیَّةٌ لا تَموتُ ، فَلَو کانَتِ الآیَةُ إذا نَزَلَت فِى الأَقوامِ ماتوا ماتَتِ الآیَةُ ، لَماتَ القُرآنُ ، و لکِن هِىَ جارِیَةٌ فِى الباقینَ کَما جَرَت فِى الماضینَ .
قرآن، زنده است و نمی میرد، و آیه[هاى آن] نیز زنده اند و نمی میرند ؛ زیرا اگر آیه اى که در باره اقوامى نازل شده است ، با مُردن آنها میمُرد، قرآن نیز مُرده بود ؛ لکن قرآن ، در میان آیندگان ، جارى است ، همچنان که در میان گذشتگان ، جارى بود .
همچنین از امام صادق علیه السلام گزارش شده است که :
إنَّ القُرآنَ حَىٌّ لَم یَمُت ، وَ إنَّهُ یَجرى کَما یَجرِى اللَّیلُ وَ النَّهارُ ، وَ کَما تَجرِى الشَّمسُ وَ القَمَرُ ، وَ یَجرى عَلى آخِرِنا کَما یَجرى عَلى أوَّلِنا .
قرآن ، زنده است و نمیمیرد و هماره [در همه زمانها] جارى است ، چنان که شب و روز ، و خورشید و ماه ، در جریان اند، و همچنان که بر اوّلین کسانِ ما جارى بوده ، بر آخرین کسان ما نیز جارى است.
این سخن ، بدین معناست که معارفى که قرآن در زمینه جهانشناسى و انسانشناسى ارائه مىکند و برنامه هایى که براى سعادت انسان دارد ، منطبق با معیارهاى عقلى و علمى و نیازهاى فطرى انسانهاست و از این رو، اختصاص به زمان خاصى ندارد؛ بلکه در طول زمان، زنده و جاوید است .
۵ . طراوت
ممکن است چیزى ، سالها زنده بماند، ولى در طول زمان، کهنه و فرسوده شود و تازگى و شادابى خود را از دست بدهد ؛ اما قرآن ، علاوه بر این که همیشه زنده است ، هیچگاه کهنه و فرسوده نمىشود ؛ بلکه همواره نو و باطراوت است ،
چنان که در حدیثى از پیامبر صلى اللَّه علیه و آله آمده است :
کَلامُ اللَّهِ جَدیدٌ غَضٌّ طَرِىٌّ .
کلام خدا، همواره نو و تازه و با طراوت است.
در روایتى دیگر آمده است که شخصى از امام صادق علیه السلام پرسید :
ما بالُ القُرآنِ لا یَزدادُ عِندَ النَّشرِ وَ الدِّراسَةِ إلّا غَضاضَةً؟
چرا قرآن ، هر چه بیشتر منتشر و مطالعه مىشود ، بر تازگى و طراوت آن ، افزوده میشود؟
امام علیه السلام در پاسخ او فرمود :
لِأَنَّ اللَّهَ لَم یُنزِلهُ لِزَمانٍ دونَ زَمانٍ ، و لا لِناسٍ دونَ ناسٍ ، فَهُو فى کُلِّ زَمانٍ جَدیدٌ ، وعِندَ کُلِّ قَومٍ غَضٌّ ، إلى یَومِ القِیامَةِ .
چون خداوند ، آن را براى زمانى خاص و مردمى خاص ، فرو نفرستاده است. به همین دلیل، قرآن ، در هر زمانى ، نو، و براى هر مردمى ، تا روز قیامت، تازه است .
این ویژگى، حاکى از آن است که معارف قرآن ، لایههاى عمیق و متعدّدى دارند که در مقاطع مختلف تاریخ، کشف مىشوند و مورد بهرهبردارى قرار مىگیرند. البته هر کسى ، قادر به کشف معارف عمیق و حقایق دقیق قرآن نیست؛ بلکه تنها کسانى از این توانایى برخوردارند که از نظر علمى و عملى، شایستگىهاى لازم را داشته باشند .
این متن از مجموعه کتاب های شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث نوشته آیت الله محمدی ری شهری برداشت شده است.
