نام های قرآن بخش بیست و یکم

رحمت‏

قرآن‏

هُدًى وَ رَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِینَ  (لقمان: ۳  )

[قرآن،] ره‏نمون و رحمت براى نیکوکاران است

وَ إِنَّهُ لَهُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ  (النمل: ۷۷  )

و قرآن ، ره‏نمون و رحمت براى مؤمنان است

هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ  (الجاثیة: ۲۰  )

این ، بینایى‏ هایى براى مردم ، و ره‏نمون و رحمت است براى گروهى که یقین دارند

هَذَا بَصَائِرُ مِن رَّبِّکُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ  (الأعراف: ۲۰۳  )

این ، بینایى‏هایى از جانب پروردگارتان ، و ره‏نمون و رحمت است براى گروهى که ایمان مى‏ آورند

وَلَقَدْ جِئْنَهُم بِکِتَبٍ فَصَّلْنَهُ عَلَى‏ عِلْمٍ هُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ  (الأعراف: ۵۲ )

و ما براى ایشان ، کتابى آوردیم که آن را از روى دانش ، روشن [ و شیوا ]ساخته‏ ایم ، و براى گروهى که ایمان مى‏ آورند، ره‏نمون و رحمت است

حدیث‏

الإمام علیّ علیه السلام :إنَّ القُرآنَ حَقٌّ ونورٌ وهُدىً ورَحمَةٌ وشِفاءٌ لِلمُؤمِنینَ

امام على علیه السلام :همانا قرآن ، درستى و روشنایى و ره‏نمون و رحمت است و براى مؤمنان ، شفاست .

 

روح‏

وَ کَذَ لِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا کُنتَ تَدْرِى مَا الْکِتَبُ وَ لَا الْإِیمَنُ وَ لَکِن جَعَلْنَهُ نُورًا نَّهْدِى بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَ إِنَّکَ لَتَهْدِى إِلَى‏ صِرَ طٍ مُّسْتَقِیمٍ  (الشورى: ۵۲ )

و این گونه ، روحى را از امر خود ، به تو وحى نمودیم . تو نه مى‏دانستى کتاب چیست و نه ایمان [کدام است؟] ؛ ولى آن را نورى گردانیدیم که با آن به هر کس از بندگان خود که بخواهیم ، راه را مى‏نماییم ، و به راستى که تو به خوبى به راه راست، هدایت مى‏ کنى

 

مبارک (خجسته)

قرآن‏

وَهَذَا کِتَبٌ أَنزَلْنَهُ مُبَارَکٌ مُّصَدِّقُ الَّذِى بَیْنَ یَدَیْهِ  (الأنعام: ۹۲ )

و این ، کتابى است که آن را فرو فرستادیم . خجسته است و تصدیق کننده کتاب‏هاى [آسمانىِ‏] پیش از خود

وَهَذَا کِتَبٌ أَنزَلْنَهُ مُبَارَکٌ فَاتَّبِعُوهُ وَاتَّقُواْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ  (الأنعام: ۱۵۵  )

و این ، خجسته کتابى است که ما آن را فرو فرستادیم . پس ، از آن پیروى کنید و پرهیزگارى نمایید. باشد که مورد رحمت قرار گیرید

کِتَبٌ أَنزَلْنَهُ إِلَیْکَ مُبَرَکٌ لِّیَدَّبَّرُواْ ءَایَتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُوْلُواْ الْأَلْبَبِ  (ص : ۲۹ ) 

[این‏] کتابى خجسته است که آن را به سوى تو ، فرو فرستادیم تا در آیات آن بیندیشند و خردمندان ، پند گیرند

حدیث‏

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :عَلَیکُم بِالقُرآنِ فَإِنَّهُ الشِّفاءُ النّافِعُ ، وَالدَّواءُ المُبارَکُ ، وعِصمَةٌ لِمَن تَمَسَّکَ بِهِ ، ونَجاةٌ لِمَنِ اتَّبَعَهُ.

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :به قرآن ، چنگ زنید ؛ چرا که شفابخشى سودمند و دارویى خجسته است ، و نگهدار کسى است که بدان چنگ زند ، و نجات‏بخشِ کسى است که از آن ، پیروى کند

 

مجید (شکوهمند)

ق وَ الْقُرْءَانِ الْمَجِیدِ  (ق: ۱ )

قاف ! سوگند به قرآن شکوهمند

بَلْ هُوَ قُرْءَانٌ مَّجِیدٌ  (البروج: ۲۱ )

قاف ! سوگند به قرآن شکوهمند

 

کریم (گرامى)

إِنَّهُ لَقُرْءَانٌ کَرِیمٌ  (الواقعة: ۷۷  )

این [کتاب‏] ، قطعاً قرآنى گرامى است

 

شفا (درمان)

قرآن‏

وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ وَ لَا یَزِیدُ الظَّلِمِینَ إِلَّا خَسَارًا  (الإسراء: ۸۲ )

و ما از قرآن ، آنچه را که براى مؤمنان ، شفا و رحمت است ، فرو مى‏فرستیم ؛ ولى جز بر زیان ستمگران نمى‏ افزاید

یَأَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَشِفَاءٌ لِّمَا فِى الصُّدُورِ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ  (یونس: ۵۷  )

اى مردم ! براى شما از جانب پروردگارتان ، اندرزى ، و براى آنچه در سینه‏هاست ، درمانى، و براى مؤمنان ، ره‏نمون و رحمت آمده است

وَ لَوْ جَعَلْنَهُ قُرْءَانًا أَعْجَمِیًّا لَّقَالُواْ لَوْلَا فُصِّلَتْ ءَایَتُهُ ءَاعْجَمِىٌّ وَ عَرَبِىٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ هُدًى وَ شِفَاءٌ  (فصّلت: ۴۴ )

و اگر [این کتاب را] قرآنى غیر عربى گردانیده بودیم ، قطعاً مى‏گفتند : «چرا آیه‏هاى آن ، روشن بیان نشده است ؟ [کتابى‏] غیر عربى و [مخاطب آن ، مردم‏] عرب‏زبان ؟». بگو : این ، براى کسانى که ایمان آورده‏اند ، ره‏نمون و درمان است

حدیث‏

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :إنَّ هذَا القُرآنَ حَبلُ اللَّهِ ، والنّورُ المُبینُ ، وَالشِّفاءُ النّافِعُ... اُتلوهُ ؛ فَإِنَّ اللَّهَ یُؤجِرُکُم عَلى‏ تِلاوَتِهِ کُلَّ حَرفٍ عَشرَ حَسَناتٍ.

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :این قرآن ، ریسمان خدا ، نور روشنگر و درمانى سودمند است ... . 
آن را بخوانید ؛ زیرا خداوند براى تلاوت هر حرف آن ، ده پاداش به شما عطا مى‏ کند .

عنه صلى اللَّه علیه و آله :إنَّ هذَا القُرآنَ هُوَ النّورُ المُبینُ... وَالشِّفاءُ الأَشفى‏... مَنِ استَشفى‏ بِهِ شَفاهُ اللَّهُ

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :این قرآن ، نور روشنگر ... و شفابخش‏ترین درمان است ... . هر که از آن بهبود جوید ، خداوند او را بهبود مى‏ بخشد

الإمام علیّ علیه السلام :إنَّ القُرآنَ حَقٌّ ونورٌ وهُدىً ورَحمَةٌ وشِفاءٌ لِلمُؤمِنینَ

امام على علیه السلام :قرآن ، حقیقت و روشنایى و ره‏نمون و رحمت و درمان براى مؤمنان است 

عنه علیه السلام :عَلَیکُم بِکِتابِ اللَّهِ فَإِنَّهُ الحَبلُ المَتینُ ، وَالنّورُ المُبینُ ، وَالشِّفاءُ النّافِعُ

امام على علیه السلام :به کتاب خدا چنگ در زنید ؛ چرا که ریسمان استوار ، نور روشنگر و درمانى سودمند است 

عنه علیه السلام :تَعَلَّمُوا القُرآنَ فَإِنَّهُ أحسَنُ الحَدیثِ ، وتَفَقَّهوا فیهِ فَإِنَّهُ رَبیعُ القُلوبِ ، وَاستَشفوا بِنورِهِ فَإِنَّهُ شِفاءُ الصُّدورِ

امام على علیه السلام :قرآن بیاموزید ؛ چرا که نیکوترین سخن است ، و در آن اندیشه کنید؛ چرا که بهار دل‏هاست ، و از نورش درمان بجویید ؛ چرا که درمان سینه‏ هاست .

 

عنه علیه السلام :اِعلَموا أنَّهُ لَیسَ عَلى‏ أحَدٍ بَعدَ القُرآنِ مِن فاقَةٍ ، ولا لِأَحَدٍ قَبلَ القُرآنِ مِن غِنىً ، فَاستَشفوهُ مِن أدوائِکُم ، وَاستَعینوا بِهِ عَلى‏ لَأوائِکُم۵، فَإِنَّ فیهِ شِفاءً مِن أکبَرِ الدّاءِ ؛ وهُوَ الکُفرُ وَالنِّفاقُ وَالغَیُّ وَالضَّلالُ

امام على علیه السلام :بدانید که هیچ کس پس از [آموختن‏] قرآن ، نیازمندى‏اى ندارد و هیچ کس ، پیش از [آموختن ]قرآن ، بى‏نیاز نیست . پس بهبود دردهاى خود را از آن بخواهید و در سختى‏هایتان ، از آن کمک بجویید ؛ زیرا در قرآن ، درمان بزرگ‏ترین دردهاست و آن ، درد کفر و نفاق و انحراف و گم‏راهى است .

الإمام الحسن علیه السلام :إنَّ هذَا القُرآنَ فیهِ مَصابیحُ النّورِ وشِفاءُ الصُّدورِ

امام حسن علیه السلام :در این قرآن ، چراغ‏هاى نور و درمان [ بیمارى‏هاى ]سینه‏ هاست .

الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام :شَکا رَجُلٌ إلَى النَّبِیِّ صلى اللَّه علیه و آله وَجَعاً فی صَدرِهِ ، فَقالَ صلى اللَّه علیه و آله: اِستَشفِ بِالقُرآنِ ، فَإِنَّ اللَّهَ عزّ وجلّ یَقولُ:( وَشِفَاءٌ لِّمَا فِى الصُّدُورِ )

امام صادق علیه السلام ( - به نقل از پدرانش علیهم السلام - ):

مردى از دردى که در سینه داشت ، به پیامبر صلى اللَّه علیه و آله شکایت کرد . ایشان فرمود : «از قرآن ، درمان بجوى ؛ چرا که خداوند عزّ وجلّ مى‏فرماید :(و درمانى است براى آنچه در سینه‏هاست) » 

 

 

عهد اللَّه (سفارش خدا)

الإمام الصادق علیه السلام :القُرآنُ عَهدُ اللَّهِ إلى‏ خَلقِهِ ، فَقَد یَنبَغی لِلمَرءِ المُسلِمِ أن یَنظُرَ فی عَهدِهِ ، وأن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً

امام صادق علیه السلام :قرآن ، سفارش خدا به آفریدگان خویش است. پس سزاوار است انسان مسلمان ، در سفارش او بنگرد و روزى پنجاه آیه از آن را بخواند .

فاطمة علیها السلام ( مِن خُطبَتِها فی شَأنِ فَدَکَ - ): للَّهِ‏ِ فیکُم عَهدٌ قَدَّمَهُ إلَیکُم .

فاطمه علیها السلام ( - از سخنان ایشان در باره فدک - ):براى خداوند در میان شما ، سفارشى است که شما را به آن ، توصیه کرده است .

 

 

مأدُبة اللَّه (سفره میهمانى خدا)

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :إنَّ هذَا القُرآنَ مَأدُبَةُ اللَّهِ ، فَتَعَلَّموا مِن مَأدُبَتِهِ مَا استَطَعتُم.

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :این قرآن ، سفره مهمانى خداست . پس تا مى‏توانید ، از سفره مهمانى او ، فرا گیرید 

 

شافعِ مُشَفَّع (میانجىِ مقبول)

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :القُرآنُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ ، وماحِلٌ۱مُصَدَّقٌ ، فَمَن شَفَعَ لَهُ القُرآنُ شُفِّعَ ، ومَن مَحَلَ بِهِ القُرآنُ صُدِّقَ.

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :قرآن ، میانجى‏اى است که میانجیگرى‏اش ، پذیرفته مى‏شود ، و شکایت کننده‏اى است که ادّعایش ، تصدیق مى‏شود . بنا بر این ، هر که قرآن برایش میانجیگرى کند ، میانجیگرى‏اش پذیرفته مى‏شود ، و هر که قرآن از او شکایت کند ، ادّعایش تصدیق مى‏ گردد .

شکایت کننده تصدیق شونده‏

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :إذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ ، فَإِنَّهُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ وماحِلٌ مُصَدَّقٌ.

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :هر گاه فتنه‏ها همچون پاره‏هاى شب تار ، شما را فرو پوشاند، به قرآن روى آورید ؛ زیرا قرآن ، میانجى‏اى است که میانجیگرى‏اش پذیرفته است و شکایت‏ کننده ‏اى است که ادّعایش تأیید مى‏ شود .

عنه صلى اللَّه علیه و آله :القُرآنُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ ، وماحِلٌ مُصَدَّقٌ ، مَن جَعَلَهُ أمامَهُ قادَهُ إلَى الجَنَّةِ ، ومَن جَعَلَهُ خَلفَهُ ساقَهُ إلَى النّارِ

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :قرآن ، میانجى‏اى است که میانجیگرى‏اش پذیرفته مى‏شود ، و شکایت کننده‏اى است که ادّعایش تصدیق مى‏شود . هر که آن را فراپیشِ خود قرار دهد ، او را به سوى بهشت مى‏ کشانَد ، و هر که آن را پشت سرش قرار دهد ، او را به سوى دوزخ ، سوق مى‏ دهد .

 

مِنهاج واضح (راهِ نمایان)

الإمام علیّ علیه السلام :اِبتَعَثَهُ بِالنّورِ المُضی‏ءِ ، وَالبُرهانِ الجَلِیِّ ، وَالمِنهاجِ البادی ، وَالکِتابِ الهادی

امام على علیه السلام :[خداوند،] او (پیامبر صلى اللَّه علیه و آله) را با نور تابان و برهان روشن و راهِ نمایان و کتاب راه‏نما فرستاد .

 

 

کتاب ناطق (کتابِ گویا) صامت ناطق (خاموشِ گویا) ، ناطق (گویا)

الإمام علیّ علیه السلام :إنَّ اللَّهَ بَعَثَ رَسولاً هادِیاً بِکِتابٍ ناطِقٍ وأمرٍ قائِمٍ ، لا یَهلِکُ عَنهُ إلّا هالِکٌ

امام على علیه السلام :خداوند ، پیامبرى راه‏نما با کتابى گویا و راهى راست فرستاد که از آن [کتاب و راه، منحرف و] هلاک نمى‏شود ، مگر کسى که هلاک شدنى است

عنه علیه السلام :القُرآنُ آمِرٌ زاجِرٌ ، وصامِتٌ ناطِقٌ ، حُجَّةُ اللَّهِ عَلى‏ خَلقِهِ ، أخَذَ عَلَیهِ میثاقَهُم وَارتَهَنَ عَلَیهِم أنفُسَهُم

امام على علیه السلام :قرآن ، فرمان دهنده‏اى باز دارنده ، خاموشى گویا و حجّت خدا بر خلق اوست. [خدا ]از آنان در باره [ عمل به‏] آن ، پیمان گرفت و جانشان را گروگانِ آن قرار داد .

عنه علیه السلام :کِتابُ اللَّهِ بَینَ أظهُرِکُم ، ناطِقٌ لا یَعیا لِسانُهُ ، وبَیتٌ لا تُهدَمُ أرکانُهُ

.امام على علیه السلام :کتاب خدا ، در میان شماست . گویایى است که زبانش [از گفتن، ]خسته نمى شود ، و خانه ‏اى است که پایه‏ هایش فرو نمى ‏ریزد .

 

دلیل (راه‏نما)

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :إذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ... وهُوَ الدَّلیلُ یَدُلُّ عَلى‏ خَیرِ سَبیلٍ

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :هر گاه فتنه‏ ها چون سیاهى‏ هاى شب تار ، شما را در میان گرفتند، به قرآن چنگ زنید... و قرآن ، راه‏نمایى است که به بهترین راه مى ‏بَرَد .

الإمام علیّ علیه السلام :أیُّهَا النّاسُ ، إنَّهُ مَنِ استَنصَحَ اللَّهَ وُفِّقَ ، ومَنِ اتَّخَذَ قَولَهُ دَلیلاً هُدِیَ لِلَّتی هِیَ أقوَمُ.

امام على علیه السلام :اى مردم ! هر که از خدا راه‏نمایى بخواهد ، کامیاب مى‏شود ، و هر که سخن او را راه‏نماى خویش گیرد ، به درست‏ترین راه ، راه‏نمایى مى‏ شود .

 

هادى (هدایت کننده)

الإمام علیّ علیه السلام :اِبتَعَثَهُ بِالنّورِ المُضی‏ءِ وَالبُرهانِ الجَلِیِّ ، وَالمِنهاجِ البادی۲، وَالکِتابِ الهادی

امام على علیه السلام :خداوند ، او (پیامبر صلى اللَّه علیه و آله) را با نور تابان و برهان آشکار و راهِ نمایان و کتابِ هدایت کننده فرستاد .

 

ناصح (خیرخواه)

الإمام علیّ علیه السلام :اِعلَموا أنَّ هذَا القُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ ، وَالهادِی الَّذی لا یُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ الَّذی لا یَکذِبُ

امام على علیه السلام :بدانید که این قرآن ، خیرخواهى است که ناراستى [ و خیانت ]نمى‏کند ، و راه‏نمایى است که گم‏راه نمى‏ سازد ، و گوینده‏ اى است که دروغ نمى‏ گوید .

 

خزائن (گنجینه‏ ها)

الإمام زین العابدین علیه السلام :آیاتُ القُرآنِ خَزائِنُ ، فَکُلَّما فُتِحَت خِزانَةٌ یَنبَغی لَکَ أن تَنظُرَ ما فیها

امام زین العابدین علیه السلام :آیه‏هاى قرآن ، گنجینه اند . بنا بر این ، هر گاه درِ گنجینه‏اى گشوده شد، سزاوار است که به آنچه در آن است ، بنگرى .

 

غِنى‏ (ثروت)

رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله :القُرآنُ غِنىً لا فَقرَ بَعدَهُ ولا غِنى‏ دونَهُ

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله :قرآن ، ثروتى است که با وجود آن، فقرى نیست و بدون آن ، توانگرى‏ اى نیست .

این متن از مجموعه کتاب های شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث نوشته آیت الله محمدی ری شهری برداشت شده است.