الکافی عن محمّد بن عطیّة :جاءَ رَجُلٌ إلى أبی جَعفَرٍ علیه السلام مِن أهلِ الشّامِ مِن عُلَمائِهِم فَقالَ :
الکافى ( - به نقل از محمّد بن عطیّه - ) : مردى از عالمان شام ، نزد امام باقر علیه السلام آمد و گفت:
یا أبا جَعفَرٍ جِئتُ أسأَ لُکَ عَن مَسأَ لَةٍ قَد أعیَت عَلَیَّ أن أجِدَ أحَداً یُفَسِّرُها ،
اى ابو جعفر ! آمده ام تا از تو سؤالى را بپرسم که تا کنون ، کسى را نیافته ام که پاسخ آن را به من بدهد.
و قَد سَأَلتُ عَنها ثَلاثَةَ أصنافٍ مِنَ النّاسِ ، فَقالَ کُلُّ صِنفٍ مِنهُم شَیئاً غَیرَ الَّذی قالَ الصِّنفُ الآخَرُ ،
من این سؤال را از سه گروه پرسیده ام و هر یک ، پاسخى متفاوت با دیگرى به من داده است.
فَقالَ لَهُ أبو جَعفَرٍ علیه السلام : ما ذاکَ؟
امام باقر علیه السلام فرمود: «چه سؤالى؟» .
قالَ : فَإِنّی أسأَ لُکَ عَن أوَّلِ ما خَلَقَ اللَّهُ مِن خَلقِهِ فَإِنَّ بَعضَ مَن سَأَلتُهُ قالَ : القَدَرُ ،
عالم شامى گفت: سؤال ، این است: نخستین مخلوقى که خدا آفرید، چه بود؟ برخى از کسانى که این سؤال را از آنها کردم، گفتند: قَدَر ،
و قالَ بَعضُهُم : القَلَمُ ، و قالَ بَعضُهُم : الرّوحُ ،
برخىشان گفتند: قلم، و برخى دیگر گفتند: روح.
فَقالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام ما قالوا شَیئاً .. . و لکِنَّهُ کانَ إذ لا شَیءَ غَیرُهُ ،
امام باقر علیه السلام فرمود: «پاسخ درستى نداده اند... ؛ امّا او بود و چیزى جز او نبود،
وخَلَقَ الشَّیءَ الَّذی جَمیعُ الأَشیاءِ مِنهُ و هُوَ الماءُ.
و چیزى را آفرید که منشأ همه موجودات شد، و آن ، آب است».
تفسیر القمّی :قَولُهُ :(
تفسیر القمّى:سخن او که:(
وَ هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ کَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ )
پروردگار شما ، آن خدایى است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید؛ سپس بر عرش [ جهاندارى ] ، استیلا یافت)،
و ذلِکَ فی مُبتَدَإِ الخَلقِ ، إنَّ الرَّبَّ تَبارَکَ و تَعالى خَلَقَ الهَواءَ ثُمَّ خَلَقَ القَلَمَ فَأَمَرَهُ أن یَجرِیَ ،
این در آغاز آفرینش بود . خداوند - تبارک و تعالى - ، هوا را آفرید و سپس قلم را خلق کرد و به او فرمود : «بنویس» .
فَقالَ : یا رَبِّ بِما أجری؟ فَقالَ : بِما هُوَ کائِنٌ ،
گفت : چه بنویسم؟ فرمود: «آنچه را هستى ، به خود مى گیرد.
ثُمَّ خَلَقَ الظُّلمَةَ مِنَ الهَواءِ ، و خَلَقَ النّورَ مِنَ الهَواءِ ؛ و خَلَقَ الماءَ مِنَ الهَواءِ ، و خَلَقَ العَرشَ مِنَ الهَواءِ ،
سپس تاریکى را از هوا آفرید و نور را از هوا، و آب را از هوا، و عرش را از هوا،
و خَلَقَ العَقیمَ مِنَ الهَواءِ ؛ و هُوَ الرّیحُ الشَّدیدُ ، و خَلَقَ النّارَ مِنَ الهَواءِ ،
و سِتَرون را از هوا - و آن ، بادى سخت و شدید است - و آتش را از هوا آفرید
وخَلَقَ الخَلقَ کُلَّهُم مِن هذِهِ السِّتَّةِ الَّتی خُلِقَت مِنَ الهَواءِ.
و همه مخلوقات دیگر را از این شش چیزى که از هوا آفریده شدند، خلق کرد.
الإمام الحسین علیه السلام :کانَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام بِالکوفَةِ فِی الجامِعِ ،
امام حسین علیه السلام:على بن ابى طالب علیه السلام ، در مسجد جامع کوفه بود
إذ قامَ إلَیهِ رَجُلٌ مِن أهلِ الشّامِ فَقالَ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، إنّی أسأَلُکَ عَن أشیاءَ.
که مردى از اهالى شام برخاست و گفت: اى امیر مؤمنان ! در باره چند چیز از تو سؤال دارم .
فَقالَ : سَل تَفَقُّهاً و لا تَسأَل تَعَنُّتاً . فَأَحدَقَ النّاسُ بِأَبصارِهِم .
فرمود: «براى دانستن ، بپرس ؛ ولى براى گیر انداختن ، مپرس». نگاههاى مردم ، جلب گردید .
فَقالَ : أخبِرنی عَن أوَّلِ ما خَلَقَ اللَّهُ تَعالى؟
مرد شامى گفت: مرا از نخستین چیزى که خداوند متعال آفرید ، خبر ده .
فَقالَ علیه السلام : خَلقَ النّورِ . قالَ : فَمِمَّ خُلِقَتِ السَّماواتُ؟
فرمود: «نور را آفرید» . گفت: پس آسمانها را از چه آفرید؟
قالَ علیه السلام : مِن بُخارِ الماءِ. قالَ : فَمِمَّ خُلِقَتِ الأَرضُ؟
فرمود: «از بخار آب» . گفت: زمین را از چه آفرید؟
قالَ علیه السلام : مِن زَبَدِ الماءِ. قالَ : فَمِمَّ خُلِقَتِ الجِبالُ؟
فرمود: «از کفِ آب» . گفت: کوهها را از چه آفرید؟
قالَ : مِنَ الأَمواجِ.
فرمود: «از امواج [آب]» .
کنز العمّال عن حبّة العرنی :
کنز العمّال ( - به نقل از حَبّه عَرَنى - ) :
سَمِعتُ عَلِیّاً یَحلِفُ ذاتَ یَومٍ :
روزى از على علیه السلام شنیدم که سوگند مىخورد:
وَالَّذی خَلَقَ السَّماءَ مِن دُخانٍ و ماءٍ.
«سوگند به آن که آسمان را از دودى و آبى آفرید !» .
الإمام علیّ علیه السلام (
امام على علیه السلام ( -
لَمّا سُئِلَ عَنِ السَّماءِ الدُّنیا مِمّا هِیَ؟
در پاسخ این پرسش که : آسمان پایین ، از چه آفریده شده است؟
قالَ - ) :مِن مَوجٍ مَکفوفٍ .
- ) :از موجى مهار شده .
این متن از مجموعه کتاب های شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث نوشته آیت الله محمدی ری شهری برداشت شده است.
