آموزش جامع قرآن کریم

مؤسسه فرهنگی قرآنی مشتاق

  

 

بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحیمِ

   

به‌نام خداوند بخشنده‌ی مهربان    

   

   

عَمَّ یَتَساءَلونَ

مردم راجع به چه چیز از یکدیگر می‌پرسند؟

  

  

عَنِ النَّبَاِ العَظیمِ

  

درباره‌ی آن خبر بزرگ[1]

  

  

اَلَّذى هُم فیهِ مُختَلِفونَ

  

همان خبری که درباره‌ی آن اختلاف نظر دارند (برخی آن را قبول ندارند و برخی در مورد آن شک دارند و برخی به آن ایمان دارند).

  

  

کَلّا

  

مسأله این طور نیست که آن‌ها فکر می‌کنند

 

  

سَیَعلَمونَ

  

به‌زودی خواهند دانست.

  

  

ثُمَّ کَلّا سَیَعلَمونَ

  

باز هم چنین نیست که خیال می‌کنند ، به‌زودی خواهند دانست.

  

  

اَلَم نَجعَلِ الاَرضَ مِهادًا

  

مگر نه این که، زمین را مانند گهواره، آرام ساختیم،

  

   

وَ الجِبالَ اَوتادًا

  

و کوه‌ها را همچون میخ‌هایی (محکم) در زمین قرار دادیم.

  

  

وَ خَلَقناکُم اَزواجًا

  

و شما را به‌صورت زن و مرد آفریدیم (تا نسل شما در زمین باقی بماند)

  

  

وَ جَعَلنا نَومَکُم سُباتًا

  

و خواب را برای استراحت و آسایش شما قرار دادیم،

  

  

وَ جَعَلنَا اللَیلَ لِباسًا

  

و شب را همچون پوششی برای شما قرار دادیم (تا در طول آن آرامش خود را بازیابید)

  

  

وَ جَعَلنَا النَّهارَ مَعاشًا

  

و روز را برای تلاش و کسب روزی قرار دادیم،

  

  

وَ بَنَینا فَوقَکُم سَبعًا شِدادًا

  

و بالای سرتان هفت آسمان را محکم و استوار ساختیم،

  

  

وَ جَعَلنا سِراجًا وَهّاجًا

  

و خورشید را همچون چراغی نورانی قرار دادیم،

  

  

وَ اَنزَلنا مِنَ المُعصِراتِ ماءً ثَجّاجًا

  

و از ابرهای فشرده، باران فرو فرستادیم،

  

  

لِنُخرِجَ بِه‌ى حَبًّا وَ نَباتًا

  

تا به وسیله‌ی آن (از زمین) دانه و گیاه بیرون بیاوریم

  

  

وَ جَنّاتٍ اَلفافًا

  

و باغ‌های پردرخت و انبوه درست کنیم.

  

  

اِنَّ یَومَ الفَصلِ کانَ میقاتًا

  

قطعاً روز جدایی (نیکوکاران از بدکاران) وعده‌گاه همه‌ی مردم است.

(پایان زمان تعیین‌شده برای این جهان است.)

  

 

یَومَ یُنفَخُ فِى الصّورِ

  

روزی که در شیپور مخصوص دمیده می‌شود

  

  

فَتَأتونَ اَفواجًا

و شما گروه‌گروه (زنده می‌شوید و به صحنه‌ی قیامت) می‌آیید.

  

 

وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَکانَت اَبوابًا

  

و (در آن روز) دروازه‌های آسمان (به روی مردم) باز می‌شود.

  

  

وَ سُیِّرَتِ الجِبالُ

  

و کوه‌ها به حرکت درآیند (و درهم کوبیده شوند)

  

  

فَکانَت سَرابًا

  

و مثل سراب*می‌شوند (یعنی نابود می‌شوند).

  

  

اِنَّ جَهَنَّمَ کانَت مِرصادًا

  

قطعاً جهنم در کمین است (و منتظر بدکاران است).

  

  

لِلطّاغینَ مَآبًا

  

محل بازگشت سرکشان و طغیانگران*می‌باشد.

  

  

لابِثینَ فیها اَحقابًا

 

آن‌ها مدت‌های طولانی در آن جا می‌مانند.

  

  

لا یَذوقونَ فیها بَردًا وَ لا شَرابًا

   

در آن جا نه هیچ (نسیم) خنکی به آن‌ها می‌رسد نه نوشیدنی گوارایی

  

  

اِلّا حَمیمًا وَ غَسّاقًا

  

(چیزی برای نوشیدن ندارند)جز آبی جوشان و مایعی بدمزه و بدبو

  

  

جَزاءً وِفاقًا

 

این مجازاتی است متناسب (با کارهای زشت آن‌ها).

  

  

اِنَّهُم کانوا لا یَرجونَ حِسابًا

  

زیرا آن‌ها به روز حساب و کتاب (روز قیامت) هیچ اعتنایی نداشتند.

  

  

وَ کَذَّبوا بِآیاتِنا کِذّابًا

  

و آیات ما را به شدت دروغ حساب می‌کردند.

  

 

وَ کُلَّ شَىءٍ اَحصَیناهُ کِتابًا

  

و ما همه چیز را (و همه کارهای آن‌ها را) ثبت کرده‌ایم.

  

  

فَذوقوا فَلَن نَزیدَکُم اِلّا عَذابًا

  

پس بچشید که پی در پی عذاب شما زیادتر خواهد شد.

  

  

اِنَّ لِلمُتَّقینَ مَفازًا

  

انسان‌های باتقوا حتماً رستگار می‌شوند.

  

  

حَدائِقَ وَ اَعنابًا

  

در بهشت، باغ‌هایی سرسبز و انواع انگور خواهند داشت،

  

  

وَ کَواعِبَ اَترابًا

  

و همسرانی زیبا و خوش‌اندام

  

   

وَ کَأسًا دِهاقًا

  

و ظرفی پر از نوشیدنی گوارا.

  

  

لا یَسمَعونَ فیها لَغوًا وَ لا کِذّابًا

  

در آن جا هیچ سخن بیهوده و یا دروغی به گوششان نمی‌خورد.

  

  

جَزاءً مِن رَبِّکَ عَطاءً حِسابًا

   

این پاداشی است از پروردگارت و بخششی حساب شده است (که در برابر کارهای نیکو به آن‌ها می‌دهد).

  

  

رَبِّ السَّماواتِ وَ الاَرضِ وَ ما بَینَهُمَا الرَّحمٰنِ

  

(اوست) پروردگار بخشنده آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست،

  

   

لا یَملِکونَ مِنهُ خِطابًا

  

کسی نمی‌تواند در برابرش سخن بگوید (و در کار او دخالت کند).

  

  

یَومَ یَقومُ الرّوحُ وَ المَلائِکَةُ صَفًّا

  

روزی که روح*و ملائکه به صف می‌ایستند

  

   

لا یَتَکَلَّمونَ -

  

و (هیچ کدام) سخن نگویند

  

  

اِلّا مَن اَذِنَ لَهُ الرَّحمٰنُ

  

مگر کسی که خدای بخشنده به او اجازه دهد

  

  

وَ قالَ صَوابًا

  

وسخن درست بگوید.

    

  

ذٰلِکَ الیَومُ الحَقُّ

  

این است آن روز حق (که حتماً می‌آید).

  

  

فَمَن شاءَ اتَّخَذَ اِلىٰ رَبِّه‌ى مَآبًا

  

پس هر کسی که می‌خواهد، (تا دیرنشده) راه بازگشتی به سوی پروردگار خویش انتخاب کند.

  

  

اِنّا اَنذَرناکُم عَذابًا قَریبًا

  

به راستی ما شما را از عذابی نزدیک ترساندیم (و هشدار دادیم).

 

  

یَومَ یَنظُرُ المَرءُ ما قَدَّمَت یَداهُ

  

روزی که انسان کارهایی را که (در دنیا) انجام داده می‌بیند.

  

  

وَ یَقولُ الکافِرُ یا لَیتَنى کُنتُ تُرابًا

  

و شخص کافر می‌گوید : ای کاش من خاک بودم (تا گرفتار عذاب جهنم نمی‌شدم).

 

  

 



[1] شما می‌توانید تحقیق کنید که کدام خبر بزرگ در این آیه مورد نظر است.

* سراب : جایی در بیابان یا وسط جاده که در اثر تابش و روشنایی آفتاب از دور مثل آب به نظر می‌آید.

* طغیانگران : کسانی که از فرمان خدا سرپیچی می‌کنند.

*  روح : در این‌جا منظور از روح، روح‌القُدُس یا جبرئیل است که از بزرگترین فرشتگان بزرگ خدا می‌باشد و قرآن را برای حضرت محمّد (ص) آورده است.

 

  

 

اُدعُ اِلىٰ سَـبیـلِ رَبِّـکَ بِالـحِکـمَـةِ

 

وَ الـمَوعِـظَـةِ الـحَـسَـنَـةِ

 

 

(سوره مبارکه نحل آیه 125)

 

 

(ای پیامبر) مردم را با منطق الهی و پند و اندرز نیکو

 

به راه پروردگارت دعوت کن.

 

 

  

 

  

 

ما عِنـدَکُم یَنـفَـدُ وَ ما عِنـدَ اللهِ باقٍ

 

  

(سوره مبارکه نحل آیه 96)

  

 

آنچه (از دنیا) نزد شماست نابود می‌شود

 

اما

 

آنچه نزد خداست ماندگار و پایدار است.

 

   

   

  

 

  

یَعـرِفونَ نِعـمَـةَ اللهِ ثُـمَّ یُنـکِـرونَـها

 

  

 

(سوره مبارکه نحل آیه 83)

   

  

کافران نعمت‌های خدا را می‌شناسند

 

(و استفاده می‌کنند)  اما آن را انکار می‌کنند.

 

   

    

 

 

  

وَ لَو یُؤاخِـذُ اللهُ النّاسَ بِـظُلـمِـهِم

 

ما تَـرَکَ عَـلَیـها مِن دابَّـةٍ

  

 

(سوره مبارکه نحل آیه 61)

 

  

اگر خدا مردم را به علّت ظلمشان بلافاصله مؤاخذه می‌کرد

 

هیچ جنبنده‌ای بر روی زمین نمی‌ماند.

 

 

  

 

 

  

  

وَ ما بِـکُم مِن نِعـمَـةٍ فَـمِـنَ اللهِ

 

 

(سوره مبارکه نحل آیه 53)

 

 

همة نعمت‌هایتان از طرف خداست.

 

 

  

  

 

 

فَاسـئَلوا اَهـلَ الذِّکـرِ اِن کُنـتُم لا تَعـلَـمونَ

  

  

(سوره مبارکه نحل آیه 43)

 

  

اگر نمی‌دانید، از آگاهان بپرسید.

 

  

  

  

  

  

وَ اعـبُد رَبَّـکَ حَـتّىٰ یَأتِـیَـکَ الـیَـقیـنُ

  

 

(سوره مبارکه حجر آیه 99)

  

  

تا هنگام مرگ، بندة خدایت باش.

 

  

 

 

  

 

بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحیمِ

  

به‌نام خداوند بخشنده‌ی مهربان 

  

  

وَ النّازِعاتِ غَرقًا

  

سوگند به فرشتگانی که به سختی جان (کافران) را می‌گیرند.

  

 

وَ النّاشِطاتِ نَشطًا

  

و فرشتگانی که جان (مؤمنان) را به آسانی می‌گیرند.

  

  

وَ السّابِحاتِ سَبحًا

  

و فرشتگانی که شناورند (و در اجرای فرمان الهی با سرعت حرکت می‌کنند).

  

  

فَالسّابِقاتِ سَبقًا

  

پس سوگند به فرشتگانی که ( برای انجام دستور خدا) از یکدیگر پیشی می‌گیرند (جلو می‌زنند).

  

  

فَالمُدَبِّراتِ اَمرًا

 

پس سوگند به فرشتگانی که برای کارها برنامه‌ریزی می‌کنند.

(به همه اینها سوگند که شما در روز قیامت برانگیخته خواهید شد.)

  

  

یَومَ تَرجُفُ الرّاجِفَةُ

  

روزی که لرزش شدیدی همه چیز را به لرزه درمی‌آورد.

  

   

تَتبَعُهَا الرّادِفَةُ

  

آنگاه لرزشی دیگر به دنبال آن خواهد آمد.

  

   

قُلوبٌ یَومَئِذٍ واجِفَةٌ

  

دل‌های برخی افراد در آن روز شدیداً نگران است.

  

   

اَبصارُها خاشِعَةٌ

  

و چشمان آنان از ترس، پایین افتاده است (سرافکنده هستند).

  

  

یَقولونَ اَئِنّا لَمَردودونَ فِى الحافِرَةِ

  

آن‌ها (در دنیا) می‌گفتند : آیا ما (پس از مرگ) دوباره به حال اول برمی‌گردیم (و زنده می‌شویم)؟

  

   

اَئِذا کُنّا عِظامًا نَخِرَةً

  

آیا هنگامی که به استخوان‌هایی پوسیده تبدیل شدیم (ممکن است دوباره زنده شویم)؟!

  

  

قالوا تِلکَ اِذًا کَرَّةٌ خاسِرَةٌ

  

آن‌ها (با تمسخر) گفتند : اگر قیامتی در کار باشد قطعاً به ضرر ما خواهد بود.

  

  

فَاِنَّما هِىَ زَجرَةٌ واحِدَةٌ

  

ولی (بدانید) که این بازگشت (برای خدا سخت نیست و) تنها با یک صدای هولناک خواهد بود.

  

  

فَاِذا هُم بِالسّاهِرَةِ

  

که ناگهان همه‌ی مردم در صحرای قیامت حاضر خواهند شد.

  

  

هَل اَتاکَ حَدیثُ موسىٰ

  

آیا داستان حضرت موسی را شنیده‌ای؟

  

  

اِذ ناداهُ رَبُّه و بِالوادِ المُقَدَّسِ طُوًى

  

آنگاه که خداوند در سرزمین مقدس « طُویٰ» او را ندا داد.

  

   

اِذهَب اِلىٰ فِرعَونَ اِنَّه و طَغىٰ

   

و فرمود به سراغ فرعون برو زیرا او نافرمانی کرده است.

  

  

فَقُل هَل لَکَ اِلىٰ اَن تَزَکّىٰ

  

به او بگو : آیا می‌خواهی از بدی و ستم، پاک شوی؟

  

  

وَ اَهدِیَکَ اِلىٰ رَبِّکَ فَتَخشىٰ

  

و تو را به راه خدا راهنمایی کنم تا از نافرمانی او بترسی (و از کارهای زشت دست برداری).

  

  

فَاَراهُ الآیَةَ الکُبرىٰ

  

(حضرت موسی به نزد فرعون رفت) و معجزه‌ی بزرگ را به او نشان داد.

  

   

فَکَذَّبَ وَ عَصىٰ

  

ولی فرعون قبول نکرد و از فرمان خدا سرپیچی کرد.

  

  

ثُمَّ اَدبَرَ یَسعىٰ

  

او به سخنان موسی توجه نکرد و علیه او دست به کار شد.

  

  

فَحَشَرَ فَنادىٰ

  

و مردم را جمع کرد و با صدای بلند در میان آن‌ها صحبت کرد.

  

  

فَقالَ اَنَا رَبُّکُمُ الاَعلىٰ

  

و گفت : من خدای بزرگ شما هستم.

  

  

فَاَخَذَه و اللهُ نَکالَ الآخِرَةِ وَ الاولىٰ

  

بنابراین، خدا فرعون را به عذاب دنیا و آخرت گرفتار کرد.

  

  

اِنَّ فى ذٰلِکَ لَعِبرَةً لِمَن یَخشىٰ

  

هر کس که به بزرگی مقام خدا توجه دارد، از این ماجرا عبرت می‌گیرد.

  

  

اَ اَنتُم اَشَدُّ خَلقًا اَمِ السَّماءُ

  

آیا آفرینش شما انسان‌ها مهم‌تر است یا آفرینش آسمان؟

   

    

بَناها

   

که خدا آن را ساخت.

  

  

رَفَعَ سَمکَها فَسَواها

   

و آن را برافراشت و به‌آن شکلی منظم بخشید،

   

   

وَ اَغطَشَ لَیلَها

  

و شبش را تاریک ساخت

  

  

وَ اَخرَجَ ضُحاها

  

و روزش را روشن نمود.

  

  

وَ الاَرضَ بَعدَ ذٰلِکَ دَحاها

  

و بعد از آن زمین را پهن و گسترده کرد.[1]

  

  

اَخرَجَ مِنها ماءَها وَ مَرعاها

  

و از زمین آب و علف‌زار بیرون آورد،

    

  

وَ الجِبالَ اَرساها

  

و کوه‌ها را محکم و ثابت گردانید،

     

  

مَتاعًا لَکُم وَ لِاَنعامِکُم

  

تا شما و چهارپایانتان بتوانید از این نعمت‌ها استفاده کنید.

  

  

فَاِذا جاءَتِ الطّامَّةُ الکُبرىٰ

  

پس وقتی حادثه‌ی بزرگ قیامت اتفاق می‌افتد،

  

  

یَومَ یَتَذَکَّرُ الاِنسانُ ما سَعىٰ

  

در آن روز انسان یادش می‌آید که در دنیا چه تلاش‌هایی کرده است.

  

  

وَ بُرِّزَتِ الجَحیمُ لِمَن یَرىٰ

   

و جهنم برای هر بیننده‌ای آشکار می‌شود.

  

  

فَاَمّا مَن طَغىٰ

  

(در آن روز) هر کس که از فرمان خدا سرپیچی کرده است،

   

  

وَ آثَرَ الحَیاةَ الدُّنیا

  

و (بدون توجه به روز قیامت)، بیش‌تر به دنبال زندگی دنیا بوده است،

  

  

فَاِنَّ الجَحیمَ هِىَ المَأوىٰ

  

حتماً جهنم جایگاه اوست.

  

  

وَ اَمّا مَن خافَ مَقامَ رَبِّه‌ى

  

ولی کسی که به عظمت و بزرگی خدا توجه کرده است

  

  

وَ نَهَى النَّفسَ عَنِ الهَوىٰ

  

و خود را از هوس‌ها و کارهای زشت دور نگاه داشته است

  

    

فَاِنَّ الجَنَّةَ هِىَ المَأوىٰ

  

حتماً بهشت جایگاه اوست.

     

 

یَساَلونَکَ عَنِ السّاعَةِ

  

(ای پیامبر) از تو درباره‌ی قیامت می‌پرسند

  

  

اَیّانَ مُرساها

 

که در چه زمانی برپا می‌شود؟

  

  

فیمَ اَنتَ مِن ذِکراها

  

تو چه می‌دانی که زمان قیامت چه هنگامی است؟

  

 

اِلىٰ رَبِّکَ مُنتَهاها

  

زمان آن را فقط خدای تو می‌داند؛

  

  

اِنَّما اَنتَ مُنذِرُ مَن یَخشاها

  

کار تو فقط هشدار دادن به کسانی است که از قیامت می‌ترسند.

  

  

کَاَنَّهُم یَومَ یَرَونَها

  

روزی که مردم (زنده شده و) در صحنه‌ی قیامت حاضر می‌شوند.

  

  

لَم یَلبَثوا اِلّا عَشِیَّةً اَو ضُحاها

  

آن‌ها در آن هنگام خیال می‌کنند فقط یک شب یا یک روز در دنیا بوده‌اند.

  

   

 



[1] شما می‌توانید تحقیق کنید که چگونه ممکن است زمین گرد و کروی شکل باشد ولی مسطح و تخت به نظر برسد.

  

  

  

وَ اخـفِض جَـناحَـکَ لِلـمُؤمِـنیـنَ

  

  
(سوره مبارکه حجر آیه 88)

  

  
(ای پیامبر)

  
آغوش مهربانی خود را به روی مؤمنان باز کن.