ذِکر (یاد)، ذو الذکر (یادآور) ، ذکرى (یادآورى) ، تذکره (یاد کردن)
قرآن
ذَ لِکَ نَتْلُوهُ عَلَیْکَ مِنَ الْآیَتِ وَالذِّکْرِ الْحَکِیمِ (آل عمران: ۵۸)
اینها، آیات و ذکر استوارى است که بر تو میخوانیم.
وَ هَذَا ذِکْرٌ مُّبَارَکٌ أَنزَلْنَهُ أَفَأَنتُمْ لَهُ مُنکِرُونَ (الأنبیاء: ۵۰)
و این ، ذکرى است خجسته که آن را فرو فرستادیم . آیا باز هم آن را انکار میکنید؟!
الفُرقانُ (جدا کننده)
وَأَنزَلَ الْفُرْقَانَ ( آل عمران: ۴ )
فرقان را فرو فرستاد.
تَبَارَکَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعَلَمِینَ نَذِیرًا ( الفرقان: ۱)
بزرگ [و خجسته] است آن که بر بنده خود ،فرقان را فرو فرستاد تا براى جهانیان ، هشدار دهنده اى باشد.
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ بَیِّنَتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ (البقرة: ۱۸۵)
ماه رمضان ، ماهى است که در آن ، قرآنْ فرو فرستاده شد که براى مردم ،راهنماست و روشنگرِ راه راست و فرقان است.
القُرآنُ قرآن - الکتاب قرآن
عَلَّمَ الْقُرْءَانَ ( الرحمن: ۲ )
قرآن را یاد داد.
وَ الْقُرْءَانِ الْحَکِیمِ ( یس: ۲)
سوگند به قرآن حکیم.
إِنَّهُ لَقُرْءَانٌ کَرِیمٌ ( الواقعة: ۷۷)
که این [پیام] ، قطعاً قرآنى است گرامى.
مهجوریّت قرآن
اما این درد را به کجا باید برد که کتابى با این ویژگیهاى بى نظیر، نه در گستره جوامع اسلامى و نه حتّى در میان ما و در حوزه هاى علمیه ، آن گونه که شاید و باید، مورد توجه و بهره بردارى نیست .
آیة اللَّه بهجت رحمه اللَّه علیه از امام خمینى قدس سرّه نقل کردهاند که مرحوم آیة اللَّه حاج شیخ عبدالکریم حائرى فرموده است :
عامّه ، عترت را کنار گذاشتند و خاصّه، قرآن را!
۶. داشتن بُطون و لایه هاى معنایى
قرآن، به سان متنِ دستنوشته آدمى نیست که هر چه قدر عمیق باشد، باز هم بتوان به عمق و کُنه آن رسید. قرآن، سخن خداوند حکیمِ دانا و بىنهایت است که عالَم و آدم را آفرید و از اعماق وجود هستى، آگاه است. حقیقت و اعتبار، دست اوست . ذهن و عین، در اختیار اوست. مکتوب و مخلوق، ازآن اوست. خداوند، بر پایه این حکمت و دانایى، کتابش را چنان منظّم ساخته که جز او و آن که او بخواهد، کسى نمیتواند به کنه آن برسد. این، همان چیزى است که از آن به «بطون قرآن» یا «لایه هاى معنایى قرآن» و نیز «حقایق قرآنى» یاد میشود .
در حدیثى از امام باقر علیه السلام آمده است :
إنَّ لِلقُرآنِ بَطناً ، وَ لِلبَطنِ بطناً .
قرآن ، باطنى دارد و باطن آن هم باطنى دارد .
۴ . جاودانگى
یکى از برجسته ترین نکاتى که در احادیث پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام در تبیین جایگاه قرآن در اسلام مورد تأکید قرار گرفته ، تداوم حیات و جاودانگى این کتاب آسمانى است .
در حدیثى از امام باقر علیه السلام آمده است :
إنَّ القُرآنَ حَىٌّ لا یَموتُ ، وَ الآیَةَ حَیَّةٌ لا تَموتُ ، فَلَو کانَتِ الآیَةُ إذا نَزَلَت فِى الأَقوامِ ماتوا ماتَتِ الآیَةُ ، لَماتَ القُرآنُ ، و لکِن هِىَ جارِیَةٌ فِى الباقینَ کَما جَرَت فِى الماضینَ .
قرآن، زنده است و نمی میرد، و آیه[هاى آن] نیز زنده اند و نمی میرند ؛ زیرا اگر آیه اى که در باره اقوامى نازل شده است ، با مُردن آنها میمُرد، قرآن نیز مُرده بود ؛ لکن قرآن ، در میان آیندگان ، جارى است ، همچنان که در میان گذشتگان ، جارى بود .
۲- تحریف ناپذیرى
دومین ویژگى قرآن، آن است که در طول زمان، دستْخوشِ دگرگونى و تغییر (از قبیل افزودنى یا کاستنى) نشده است. نازل کننده این کتاب، خود، بدین موضوع، گواهى داده است:
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَفِظُونَ .
ماییم که ذکر (قرآن) را نازل کردیم و ما نیز نگهبان آن خواهیم بود.
قرآن کریم ، کاملترین کتاب آسمانى است که بر قلب مبارک پیامبر خاتم صلى اللَّه علیه و آله فرود آمد ، و او ، آن را به عنوان سنگینترین امانت، در کنار اهل بیت علیهم السلام، به امّت سپرد تا بدین وسیله ، جهانیان، تا دامنه قیامت، به راه درست زندگى هدایت شوند و دردهاى بى درمان خود را درمان کنند و به قلّه کمالات مادّى و معنوى ، و دنیوى و اخروى ، دست یابند .
برجسته ترین ویژگیهاى قرآن
قرآن، ویژگیهاى فراوانى دارد که هر یک به طور مستقل، حاکى از جایگاه رفیع این کتاب در میان کتب آسمانى و نیز نقش بى بدیل آن در سازندگى جامعه مطلوب انسانى است؛ ولى برجسته ترین ویژگیهاى قرآن را میتوان در شش عنوان خلاصه کرد :
